معرفی اجمالی مونو اتانول آمین (Mono ethanol amine)
مونو اتانول آمین یا اتانول آمین یک ترکیب شیمیایی آلی است که دارای دو بخش آمینی و الکلی می‌باشد. اتانول آمین با فرمول مولکولی C2H7NO2 یک مایع بی‌رنگ و چسبناک می‌باشد که مانند سایر اتانول آمین‌ها بویی شبیه به آمونیاک دارد. نام اختصاری این ماده MEA می‌باشد که کد شناسایی یا CAS NUMBER آن برابر با 5-43-141 می‌باشد. این ترکیب آلی یک ترکیب آب دوست است و در آب، بنزن، اتر، کلر و کربن تترا کلرید حل می‌شود.
این ماده در بخش‌های مختلف صنعتی مانند شوینده‌ها، روغن‌های روان‌کننده، محصولات بهداشتی و مراقبتی و… کاربرد دارند. اتانول آمین به راحتی رطوبت‌های موجود را جذب می‌کند و با هر نسبتی با آب و الکل مخلوط می‌شود.
معرفی تخصصی این ترکیب آلی
اتانول آمین‌ها در اصل گروهی از الکل‌های آمینه محسوب می‌شوند. مونو اتانول آمین‌ها دارای خواص الکل‌ها و آمین‌ها هستند، حتی گروهی از ترکیبات آنتی هیستامین نیز به عنوان اتانول آمین شناخته می‌شوند. مونو اتانول آمین‌ها چون دارای هر دو گروه عاملی الکل‌ها و آمین‌ها هستند، قادرند با هر دوی آن‌ها وارد واکنش شوند. این آمین با نام‌های دیگری همچون 2-آمینو اتانول، مونو اتانول آمین، کولامین و گلیسینول نیز شناخته می‌شود. این ماده به عنوان آمین می تواند عمل کند که واسطه است و با اسیدها واکنش می‌دهد و تولید نمک و صابون می‌کند.
نقطه انجماد این ماده با افزودن آب به طور قابل ملاحظه‌ای کم می‌شود. این ترکیب آلی که دارای ویسکوزیتة بالایی است بی‌رنگ، شفاف و دارای بویی تند و نامطبوع به مانند آمونیاک می‌باشد. همچنین این ماده می‌تواند برای فلزاتی مانند مس، برنج، آهن، برنز، آلومینیوم و روی ماده‌ای خورنده محسوب شود. این ماده بسته به درجه حرارت و درجه خلوص به صورت مایع می‌باشد و در دمای اتاق دارای تبخیر پایینی است. این ماده به صورت طبیعی نیز وجود دارد و یکی از اجزای لسیتین می‌باشد.
درباره نحوه تولید و فرمولاسیون این ماده
تولید این ماده دارای سه مرحله است که اولین قدم سنتز، دومین تقطیر آمونیاک و سپس جداسازی گونه‌های مختلف آمین است. برای تولید مونو اتانول آمین باید دو ترکیب آمونیاک و اتیلن دی اکسید به‌صورت محلول آبی در کنار هم قرار بگیرند تا با یکدیگر واکنش دهند. از این واکنش سه محصول مونو و دی و تری اتانول آمین تولید می‌شود که با استوکیومتری می‌توان میزان هر کدام از این آمین‌ها را کنترل کرد. البته به این نکته باید توجه لازم را داشت که این واکنش به شدت گرمازا است و باید از رسیدن دما به نقطه اشتعال جلوگیری کرد. این واکنش به صورت کلی به آرامی صورت می‌گیرد و برای بالا بردن سرعت، به آن آب اضافه می‌کنند. در فرایند بدون آب از رآکتور کاتالیستی با حضور رزین‌های تبادلگر یونی یا زئولیت و خاک رس استفاده می‌شود.
کاربرد مونو اتانول آمین در صنایع مختلف
به دلیل خواص مونو اتانول آمین از آن به عنوان ماده اولیه در بسیاری از صنایع برای تولید محصولات صنعتی استفاده می‌شود. از اتانول آمین در روان کننده‌ها برای خنثی کردن اجزای اسیدی و جلوگیری از زنگ زدگی فلزات استفاده می‌شود. این ماده به عنوان ماده اولیه برای تولید مواد شوینده، امولسیون‌کننده، جلادهنده، داروها و واسطه‌های شیمیایی و بازدارنده‌های خوردگی استفاده دارد. همچنین از عناصر پاک‌کننده مواد پاک‌کننده شیشه ماشین جلو اتومبیل است. از مونو اتانول آمین به‌عنوان آمین کنترل‌کنندة PH نیز استفاده می‌شود. این ترکیب شیمیایی برای تصفیه گاز طبیعی و گازهای باقی‌ماندة نفت در جذب کربن‌دی‌اکسید استفاده می‌شود. مونو اتانول آمین به دلیل اینکه جاذب انتخاب‌پذیر است می‌تواند در تولید آمونیاک، دی اکسید کربن مایع و یخ خشک نقش مهمی ایفا کند.
سایر کاربرد‌های صنعتی این ماده
- کاربرد در محصولات شوینده مانند صابون مایع، شامپو و …
- استفاده در کشاورزی به عنوان علف‌کش و آفت کش
- در محصولات مراقبت و بهداشت شخصی
- بازدارنده در برابر خوردگی
- کنترل کنترل PH و اسیدیته
- جوهر پرینت و ساخت جوهر
- روغن‌های روان کننده
- صنعت رنگ و صنایع رنگرزی
- سورفکتانت
- کاربرد در صنایع نساجی
- استفاده زیاد در داروسازی و داروهای مختلف مانند آنتی هیستامین
- صنعت چرم و چرم سازی
- استفاده در حفاری و برشکاری
- کاربرد به عنوان برق دهنده و جلا دهنده
- جلوگیری از زنگ زدگی
- پولیش و کاتالیزوری برای رزین‌های پلی اورتان
- آلاینده‌های گوگردی در پالایشگاه
- در سیمان سازی و کمک به افزایش سختی سیمان
- کاربرد به عنوان واسطه شیمیایی
- استفاده در فرمولاسیون نگهدارنده چوب
- و…
نحوه حمل و نقل و نگهداری این حلال آلی
مونو اتانول آمین در دسته مواد خطرناک نیست؛ اما باز هم می‌تواند آسیب‌رسان باشد. در نتیجه باید برای حمل و نگهداری آن یک سری نکات را رعایت کنیم. این ماده اشتعال‌پذیر است و نباید در دمای بالاتر از 85 درجه سانتیگراد نگهداری شود؛ زیرا ترکیب آن با هوا موجب انفجار می‌شود. نقطه‌جوش این ماده 338 میلی‌متر جیوه در 760 درجه فارنهایت و دمای اشتعال آن 200 درجه فارنهایت می‌باشد. از این رو اتانول آمین باید در مکانی خشک و خنک و دارای تهویه مناسب و همچنین به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. علاوه بر این‌ها این ماده باید از مواد اکسیدکننده و اسیدها و هالوژن‌ها جدا نگهداری شود.
با توجه به ویژگی‌هایی که مونو اتانول آمین دارد، حمل و نقل این ترکیب شیمیایی توسط کامیون‌های مخصوص انجام می‌‌پذیرد. هنگام حمل و نقل، حتماً از بسته و محکم بودن درب مخزن‌ها باید اطمینان حاصل کرد و مخازن حاوی آن باید به صورت عمودی نگهداری و جابه‌جا شود تا از نشتی جلوگیری به عمل آید.
در صورت خرید مونو اتانول آمین از اکسیزان می‌توانید این اطمینان را داشته باشید که کلیه نکات ایمنی در خصوص حمل این ماده، هنگام حمل و نقل رعایت خواهد شد.
نکات مربوط به حفظ ایمنی در برابر مونو اتانول آمین
همانطور که پیش‌تر گفتیم، این ماده از لحاظ دسته بندی در طبقه‌ی مواد خطرناک قرار ندارد؛ اما خورنده است و در صورت رعایت نکات ایمنی خطری شما را تهدید نمی‌کند.
لازم است بدانید، تماس بلند مدت پوست با MEA موجب جذب مقدار زیادی از این ماده از طریق پوست شده که مشکلات زیادی را به وجود می‌آورد. تماس طولانی مدت با این ماده به کلیه و کبد نیز آسیب می‌رساند. با توجه به خطرات این ماده برای سلامتی بهتر است هنگام کار با آن موارد و نکات ایمنی را رعایت نمایید. برای جلوگیری از پیش آمدهای غیر منتظره، استفاده از دستکش و ماسک و لباس مخصوص توصیه می‌گردد. این ماده به دلیل حل‌شدن در آب و واکنش با ترکیبات دیگر می‌تواند بسیار زیست تخریب پذیر باشد. اما طبق تحقیقات انجام شده سمیت آن برای آبزیان مقدار کمتری است؛ اما باز هم باید به صورت اصولی دفع شود تا آسیب‌رسان نباشد.
در ادامه شما را با نکاتی آشنا خواهیم کرد که با کمک آن‌ها می‌توانید آسیب‌های این ماده را به حداقل برسانید.
نکات ایمنی مربوط به چشم
اتانول آمین به شدت خورنده می‌باشد و می‌تواند موجب آسیب‌های جدی شود. بهتر است هنگام کار با این ماده از عینک‌های محافظتی استفاده کنید؛ اما اگر به هر علتی این ماده وارد چشم شما شد کمک‌های اولیه را انجام دهید. به این منظور، ابتدا مصدوم را از نظر لنزهای بینایی بررسی کنید و در صورت وجود آن را با احتیاط بردارید. چشمان فرد مصدوم را با آب یا محلول نرمال سالین به مدت 20 تا 30 دقیقه بشویید. بدون دستور پزشک، هیچ گونه پماد، روغن یا دارویی را در چشم فرد قرار ندهید. بلافاصله پس از شستشوی چشم، فرد را به بیمارستان منتقل کنید. (حتی اگر هیچ علامتی (مانند قرمزی یا تحریک) برای فرد ایجاد نشود.)
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص پوست
این ماده خورنده در صورت تماس با پوست جذب می‌شود و علاوه بر سوزش و التهاب و درد می‌تواند به کبد و کلیه نیز آسیب برساند. هنگام کار با این ماده بهتر است از دستکش و لباس مخصوص استفاده کنید. اگر این ماده به هر طریقی جذب پوست شما شد، ابتدا بلافاصله پوست آسیب دیده را با آب بشویید و در این هنگام اگر لباسی به MEA آلوده شد، آن را به صورت جدا نگه دارید. تمام نواحی آسیب دیده پوست را به آرامی با آب و صابون بشویید. سپس حتی اگر هیچ علامتی (مانند قرمزی یا تحریک) ایجاد نشد، فوراً با بیمارستان تماس بگیرید و پس از اطمینان از شسته شدن مواد آلوده بر روی پوست، فرد را به بیمارستان منتقل کنید.
نکات ایمنی مربوط به تنفس
استنشاق این ماده و بخارات آن می‌تواند موجب تنگی نفس و خس‌خس سینه و آسیب به دستگاه تنفسی شما شود. پس بهتر است هنگام کار با آن از ماسک‌های تنفسی و مخصوص استفاده کنید. اگر برای مدت زیادی در معرض تنفس این بخارات سمی قرار گرفتید، فوراً محل آلوده مربوطه را ترک کنید و به فضای باز بروید. در هوای تازه نفس عمیق بکشید و اگر علائمی (مانند سرفه، تنگی نفس یا سوزش در دهان، گلو) ایجاد شد، با پزشک تماس بگیرید و او را به نزدیک‌ترین درمانگاه منتقل کنید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص بلع
اگر می‌خواهید این ماده وارد بدن شما نشود، بهتر است هنگام کار کردن با آن نه چیزی بخورید و نه بنوشید، همچنین سیگار نکشید. در صورتی این ماده را بلعیدید استفراغ را به خود القا نکنید؛ زیرا این ماده شیمیایی خورنده، غشاهای دهان، گلو و مری را از بین می‌برد. اگر فرد مصدوم هوشیار است و تشنج نمی‌کند، 1 یا 2 لیوان آب به او بدهید تا بنوشد. آب برای رقیق کردن ماده شیمیایی در بدن فرد بسیار مؤثر است. بعد از این کار، فوراً با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید و بلافاصله فرد را به بیمارستان منتقل کنید.
اگر قربانی تشنج کرده بود یا بیهوش بود، چیزی به او نخورانید، از باز بودن مجرای تنفسی قربانی اطمینان حاصل کنید و او را به پهلو بخوابانید و سرش را پایین‌تر از بدن قرار دهید. سپس سریعا برای دریافت کمک‌های پزشکی با اورژانس تماس بگیرید.
نکات مربوط به اطفای حریق
همانطور که قبل‌تر ذکر شد، این ماده قابل اشتعال است و به سادگی می‌تواند موجب حریق و آتش سوزی شود. اگر این ماده به هر دلیلی موجب آتش سوزی شد، برای خاموش کردن آن، از آب ترجیحاً استفاده نکنید. استفاده از فوم‌های مقاوم در برابر الکل و مواد شیمیایی خشک مانند کربن دی اکسید انتخاب بهتری برای مهار آتش سوزی می‌باشد.
توصیه می‌شود، آتش را در حداکثر فاصله خاموش کنید یا از دستگاه‌های جریان اصلی بدون سرنشین یا نازل‌های مانیتور استفاده کنید تا آسیب نبینید. همچنین بهتر است داخل ظروف آب نریزید تا دچار مشکل نشود و واکنشی رخ ندهد. ظروف را با مقادیر زیاد آب خنک کنید تا زمانی که آتش خاموش شود. اگر آتش فراگیر شد و امکان خاموش کردن آن از بین رفت، از تانک‌های غرق شده در آتش دوری کنید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص دفع
برای دفع زباله MEA بهتر است که از یک زباله سوز شیمیایی استفاده کنید که دارای پس سوز و اسکرابر باشد. این ماده خطر کمی نسبت به دیگر مواد شیمیایی برای انسان‌ها و محیط زیست دارد؛ اما بهتر است باز هم جوانب احتیاط را رعایت کنید. اگر برای دفع آن با یک شرکت دفع کننده زباله شیمیایی همکاری کنید از دفع اصولی این ماده اطمینان بیشتری حاصل می‌کنید.
خرید ماده مونو اتانول آمین از اکسیزان
اکسیزان به عنوان مجموعه تأمین کننده مواد اولیه شیمیایی برای صنایع مختلفی از قبیل رنگ، رزین، پوشش، سوخت، چسب و… شناخته می‌شود. این مجموعه معتبر با تولیدکننده‌های زیادی در سراسر جهان همکاری می‌کند که یکی از آن‌ها Dow می‌باشد.
