تگزانول (Texanol)

معرفی اجمالی تگزانول (Texanol)

تگزانول با فرمول مولکولی C₁₂H₂₄O₃ و شماره شناسایی 4-77-25265 شناخته می‌شود. این ماده مایعی بی‌رنگ با رایحه‌ای ملایم است که تهیه ترکیبات حد واسط، سنتز برخی مواد آلی و در مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت مهم‌ترین عامل ایجاد انعطاف پذیری رنگ و پوشش و ایجاد یک غلظت معین به واسطه همین ترکیب می‌باشد. این ماده یک حلال مهم صنعتی محسوب می‌شود، همچنین مقاومت بسیار خوبی در برابر سایش دارد که این ویژگی منجر به کاربردی شدن این ماده شیمیایی شده است. هنگام کار با این ماده شیمیایی هم همچون مواد دیگر باید نکاتی رعایت شود. بنابراین به برچسب روی بشکه و مخازن حتما دقت کنید.

معرفی تخصصی این ماده

کاربرد اصلی این ماده به عنوان حلال باعث شده که از آن به عنوان انعقاد کننده در صعنایع مختلف استفاده زیادی شود. از ویژگی‌های مهم این ماده می‌توان به خواص شستشویی و مقاومت بالا در برابر بهبود انعطاف پذیری اشاره کرد. غلظت دهندگی از دیگر خواص مهم این ماده است. همچنین این ماده که از دسته الکل استر است یک انعقاد کننده برای رنگ‌های لاتکس می‌باشد. خوب است بدانید، تگزانول به نام‌های دیگری همچون ۴-تری متیل-۱،۳-پنتان دی ال مونوایزوبوتیرات و پنتیل ایزوبوتیرات نیز مشهور است.

درباره نحوه تولید و فرمولاسیون این ماده

این ماده جزو ترکیبات آلی  محسوب می‌شود. در ساختار مولکولی این ترکیب، اتم‌های کربن، هیدروژن و اکسیژن وجود دارند. برخی از منابع این ماده را یک استر الکل معرفی کرده‌اند. ساختار مولکولی تگزانول بسیار بلند می‌باشد و همچنین دارای شاخه‌های متعددی است. این ماده شیمیایی از کنار هم قرار گرفتن و پیوند بین 24 عدد عنصر کربن با نماد شیمیایی C و 48 عدد عنصر هیدروژن با نماد شیمیایی H، همچنین 3 عدد عنصر اکسیژن با نماد شیمیایی O تشکیل می‌شود.

کاربرد تگزانول در صنایع مختلف

همانطور که پیش‌تر گفتیم، Texanol به عنوان حلال کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین در صنعت نفت نیز برای حذف لجن‌ مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیگر کاربرد این ماده در دندان پزشکی است. برای ارتودنسی باید نوعی پوشش روی مینای دندان قرار بگیرد تا از آسیب رساندن به آن جلوگیری کند. از آنجایی که این ماده دارای سختی و مقاومت بالایی است، امروزه از آن برای تولید پوشش‌های ارتودنسی استفاده فراوان می‌شود. این ماده در صنایع دیگری همچون کشاورزی نیز کاربرد دارد. سمیت مخلوط تگزانول با سیکلوهگزان بسیار بالا است و توانایی بالایی در از بین بردن حشره‌­ها و آفت‌­ها دارد. به همین دلیل از این ترکیب به عنوان ماده اولیه با سیکلوهگزان­‌ها، در ساخت آفت­‌کش‌­ها و حشره‌­کش­‌ها استفاده می­‌شود.

این ماده نیز برای رنگ‌های لاتکس به دلیل خواص انعقاد کننده‌ای که دارد استفاده می‌شود.

سایر کاربردهای این ماده

• انعقاد کننده و حلال و هم تراز کننده در تولید رنگ آکریلیک
• انواع پوشش‌های ساختمانی
• در دندان پزشکی به عنوان یک پوشش قبل از ارتودنسی
• تولید آفت کش و حشره کش
• در حفاری نفت
• استفاده در شوینده و مواد شستشو
• به عنوان واسطه در پوشش‌های رسوب الکتریکی
• استفاده در لوازم آرایشی و بهداشتی
• در رنگ‌ها و لاک‌ها و صنایع پلیمری
• در تعمیر و نگهداری خانه
• و…

نحوه حمل و نقل و نگهداری این ماده

مکان نگهداری این ماده باید خشک، خنک، دارای تهویه مناسب و به دور از نور مستقیم خورشید باشد و از اکسیدان‌های قوی دور نگهداری شود. از آنجا که این ماده بسیار اشتعال پذیر است باید در نگهداری آن دقت کنید تا خسارتی به بار نیاید. به همین دلیل بهتر است که ماده از شعله و جرقه دور باشد. تگزانول باید در مخازن و ظروف عمودی و همچنین درب بسته قرار گیرد تا از نشتی احتمالی جلوگیری شود.

با توجه به ویژگی‌هایی که این ماده دارد، حمل و نقل آن با کامیون‌های مخصوص و مجهز صورت می‌گیرد. برای نگهداری و حمل تگزانول لازم است توجه داشته باشید که این ماده در دمایی معادل 260 درجه سانتی گراد به نقطه جوش خود می‌رسد. همچنین نقطه اشتعال این ماده نیز 120 .o.c است.

نکته‌های مربوط به ایمنی در برابر تگزانول

سازمان EPA Safer Chemical این ماده را به رنگ زرد نشان داده. یعنی هنگام کار با تگزانول باید نکات ایمنی را رعایت کنید. چرا که این ماده از طریق استنشاق و از طریق بلع جذب بدن می‌شود. همچنین برای پوست و چشم خطرناک است و باعث تحریک می‌شود و بخارات تگزانول نیز برای ریه و مجرای تنفسی بسیار خطرناک می‌باشد. این ماده نیز برای ارگانیسم‌های آبزی زیان آور است.

نکات ایمنی مربوط به چشم

برخورد این ماده با چشم موجب سوزش، التهاب و قرمزی می‌شود. اگر این ماده با چشم شما برخورد کرد، لنز‌های تماسی را خارج کرده و به مدت چند دقیقه چشم‌ها را با آب یا محلول نرمال سالین شستشو دهید و سپس سریعا به پزشک مراجعه کنید. دقت کنید که هنگام شستشو آب یا محلول به تمامی قسمت‌های چشم برسد. برای پیشگیری از این اتفاق عینک ایمنی بپوشید.

نکته‌های ایمنی مربوط به پوست

برخورد تگزانول با پوست موجب قرمزی و التهاب می‌شود. در مواقعی که این ماده با پوست شما برخورد کند، باید پوست را با آب و صابون شستشو دهید و سپس برای مراقبت‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

نکات ایمنی در برابر استنشاق

بخارات این ماده بسیار سمی است. اگر به مدت طولانی در معرض تنفس بخارات این ترکیب قرار گرفتید، فورا محل آلوده را ترک کنید و در هوای آزاد چند نفس عمیق بکشید. با نفس عمیق کشیدن غلظت این ماده در ریه کمتر می‌شود و آسیب‌های کمتری به مجرای تنفسی شما می‌زند. اگر دچار خفگی یا نفس تنگی شدید، لازم است فورا یک نفر به شما تنفس مصنویی دهد و سریعا به بیمارستان منتقل شوید.

نکته های ایمنی در صورت بلع

هنگام کار با این ماده چیزی نخورید، نیاشامید و سیگار نکشید. درصورت بلع این ماده ابتدا دهان را آب بکشید و اصلا سعی بر استفراغ نکنید. زیرا برگشت این ماده به دهان و مری آسیب‌های جدی می‌زند. سپس آب بنوشید تا غلظت ماده شیمیایی در بدن شما کاهش پیدا کند. در صورت داشتن علائم تشنج، باید به پهلو بخوابید تا راه تنفسی‌تان قطع نشود و سپس به بیمارستان منتقل شوید.

نکات ایمنی مربوط به اطفاع حریق

همانطور که بیان شد این ماده قابل احتراق است و موجب آتش سوزی می‌شود. اگر به هر علتی این ماده آتش گرفت برای خاموش کردن آن توصیه می‌شود از پودر، فوم  مقاوم به الکل و دی اکسید کربن استفاده کنید. در نظر داشته باشید، از آنجایی که این ماده سبک‌تر از آب و در آن نامحلول است. در نتیجه، اگر بخواهید با آب نسبت به خاموش کردن آتش اقدام کنید، بدون شک به سرعت گسترش پیدا می‌کند.

نکته های ایمنی در خصوص دفع تگزانول

ورود این ماده به فاضلاب‌ها و آب‌های شهری می‌تواند باعث مسمومیت شود. از این رو برای دفع این ماده بهتر است از یک زباله سوز شیمیایی دارای اسکرابر استفاده کنید تا پسمانده این ماده به صورت اصولی دفع شود.

به منظور دفع، این ماده درون کوره‌های مخصوص در دمای بالای 1000 درجه سانتی‌گراد سوزانده می‌شود. بخارات حاصل از آتش این ماده برای زیست کره زیان آور است به همین علت واکنش سوختن در محیطی بسته به همراه اسکرابر انجام می‌گردد. (اسکرابر بخارات سوختن این ماده را کاتالیز می‌کند.)