معرفی اجمالی اسید چرب (Fatty acid oil)
اسید چرب یا روغن زیتون ماده‌ای است که در دمای محیط، مایعی زرد رنگ با بوی نسبتا ملایم می‌باشد. ایوپاک یا به عبارتی اتحادیه شیمی محض و کاربردی نام این ماده را هگزادکانوئیک اسید، (9Z,12Z) اکتادکا 9,12 دی انوئیک اسید، اکتادکانوئیکاسید، (9Z,12Z,15Z)اکتادکا 9,12,15 تری انوئیک اسید، (Z) اکتادک 9 انوئیک اسید قرار داد. همچنین این ماده دارای cas number می‌باشد و آن عدد 7-96-92044 ثبت شده است. فرمول ملکولی این ماده C88H164O10 می‌باشد.
این ماده به هیچ عنوان فراریت بالایی ندارد و به همین دلیل است که شرایط نگهداری خاضی برای آن تعریف نشده است. از طرفی این ماده در آب نامحلول است و چون چگالی آن از آب کمتر است، بر روی آب قرار می‌گیرد. اما در یک سری از مواد همچون هیدروکربن ها محلول است. اگر بخوایم از جهات دیگر این ماده را مورد بررسی قرار دهیم می‌توانیم به قطبی بودن و غیر اشتعال پذیر بودن آن اشاره کنیم که البته در نظر داشته باشید از آنجایی که این ماده اشتعال پذیری بسیار پایینی دارد، تقریبا می‌توان گفت این ماده اشتعال پذیر نیست.
از این ماده بیشتر در صنایع آرایشی و بهداشتی و همچنین مراقبت مو و پوست استفاده می‌شود. خوب است بدانید روغن زیتون به دلیل عدم برخورداری از نیتروژن در فرمولاسیون خود، سمی نمی‌باشد و به طبع این موضوع باعث می‌شود که خطرارت این ماده کم باشد. البته نمی‌توان گفت این ماده کاملا بی‌خطر است.
معرفی تخصصی روغن زیتون
در ابتدا باید توضیح دهیم که چربی‌ها یا اسیدهای چرب به دو دسته اشباع و غیر اشباع تقسیم می‌شوند و هر دو آن‌ها از هیدروژن، کربن و اکسیژن تولید می‌گردند.
چربی‌های اشباع یا چربی‌های غیر ضروری در محیط بیرونی به صورت جامد هستند. در واقع این دسته از چربی‌ها توسط هیدروژن‌ها به صورت کامل اشباع شده‌اند و دیگر هیچ هیدروژنی را دریافت نمی‌کنند. از طرفی غیر اشباع‌ها در دمای محیط به صورت مایع هستند و به عنوان چربی خوب شناخته می‌شوند. این چربی‌ها که دارای زنجیره‌های کربی هستند، دارای پیوند دوگانه نیز می‌باشند. لازم است بدانید، چربی‌های غیر اشباع نسبت به چربی‌های اشباع شده، به دلیل مایع بودن بسیار سریع‌تر در مقابل اکسید کننده‌ها و نور خورشید فاسد می‌شوند. در نتیجه روغن زیتون که در بازار با همین نام و نام‌های دیگری نظیر اسید زیتون شناخته می‌شود در دسته اسیدهای چرب غیر اشباع قرار می‌گیرد، باید به دور از نور خورشید و سایر اکسید کننده‌ها نگهداری شود.
به طور کلی روغن زیتون دارای ویژگی‌های منحصر به فردی می‌باشد. یکی ویژگی‌های مهم این ماده، چگالی آن است. روغن زیتون چگالی برابر با 918/0 گرم بر میلی‌لیتر را دارا می‌باشد. این یعنی در اغلب موارد نسبت به باقی مواد چگالی کمتری دارد و بر روی مواد دیگر قرار می‌گیرد.
نقطه دود، نکته مهم دیگری که در خصوص انواع روغن‌ها باید به آن توجه شود. در خصوص این ماده، نقطه دود به صورت حدودی بین دو عدد 190 الی 215 درجه سانتی‌گراد قرار دارد. (نقطه دود (smok point) درجه‌ای از گرما است که اگر به روغن بدهیم در همان زمان تغیراتی در ترکیبات روغن ایجاد می‌شود.) این به معنی این است که حرارت بیشتر از حد مجاز باعث تجزیه روغن می‌شود، در نتیجه این ماده دود می‌کند و طعم نامطبوعی به خود می‌گیرد. علاوه بر این‌ها به یک ماده سرطان زا تبدیل می‌شود.
کاربرد اسید چرب در صنایع مختلف
اصلی‌ترین و اساسی‌ترین اسید چرب، ماده‌ای به نام روغن زیتون است که تنها جزئی از آن به عنوان اسید لینولئیک شناخته می‌شود. این اسید معمولا به خاطر چربی تک غیر اشباعی که دارد می‌تواند در رژیم‌های غذایی مورد استفاده قرار بگیرد و این موضوع از این چربی یک صنعت پر استفاده می‌سازد. به طور مثال این روغن به عنوان روغن پخت و پز قابل استفاده است. معمولا در رستوران‌های نسبتا لاگچری و برای استفاده‌های شخصی، افراد ترجیح می‌دهند که از این نوع روغن برای پخت و پز استفاده کنند. اصلی‌ترین دلیل این موضوع این است که اسید جزئی از چربی‌های غیر اشباع می‌باشد و برای سلامتی و رژیم غذایی مفیدتر از چربی‌های اشباع است. با این حال که این روغن ممکن است گران‌تر از روغن‌های اشباع شده باشد.
اگر که بخواهید با استفاده از مواد طبیعی، جایگزینی در فرمولاسیون مواد آرایشی خود ایجاد کنید نیز این ماده برای شما بسیار مناسب است. از آنجایی که این اسید، یک اسید چرب امگا 9 می‌باشد، هنگامی که در محصولات مراقبت شخصی و مراقبت از پوست استفاده می شود، می‌تواند با تامین چربی‌های لازم و ضروری پوست، به مرطوب کردن و تغذیه پوست خشک کمک کند. به طور کلی این روغن به صورت گسترده برای مراقب‌های پوستی در به عنوان مرطوب کننده و نرم کننده استفاده می‌شود. همچنین این ماده با محافظت از پوست در برابر اشعه‌های رادیکالی خورشید نقش خود را ایفا می‌کند.
سایر کاربردهای این ماده
- محصولات حمام مانند صابون‌های حمام
- مواد شوینده
- محصولات پاک کننده
- مواد موبر
- آرایش
- نرم کننده‌های مو
- محصولات مراقبت از پوست
- آرایش پاک کن‌ها
- محصولات اصلاح
- روغن‌های خوراکی
- محصولات پاکیزگی شخصی
- شامپو
- محصولات ضد آفتاب
- و…
نحوه تولید و فرمولاسیون اسید چرب
این ماده عمدتاً حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع، فلاونوئیدهای آنتی اکسیدانی و اولئوروپئین است. علاوه بر آن این ماده حاوی بسیار زیادی انتی‌اکسیدان است که دقیقا همین موضوع باعث می‌شود برای پوست گزینه مناسبی باشد. وجود اسیدهای لینولئیک در این ماده باعث می‌شود که به صورت محافظ عمل کند. این ماده غالبا به صورت طبیعی به دست می‌آید و روش‌های متعددی برای تولید آن وجود دارد. یکی از این روش‌ها این است که این مایع زرد رنگ با استفاده از میوه کامل و رسیده درخت زیتون، به دست می‌آید. درختان زیتون همیشه سبز هستند و تا 15 متر می‌توانند رشد کنند. این درختان معمولا در منطقه مدیترانه کشت می‌شوند. برای تولید این ماده، افراد زیتون‌ها را برداشت می‌کنند و سپس آن‌ها را آسیاب می‌کنند و سپس برای استخراج این روغن به آن‌ها فشار وارد می‌کنند.
همانطور که قبلا اشاره کردیم این روغن، جزوه چربی‌های غیر اشباع شده است. این بدین معنی است که همچنان می‌تواند هیدروژن جذب کند و این باعپ می‌شوند که مقداری نسبت به اکسید کننده‌ها واکنش دهد.
این ماده فرمول شیمایی‌های متفاوتی دارد و نمی‌توان گفت که از یک فرمول شیمیایی ثابت برخوردار می‌باشد.
نحوه نگهداری و حمل و نقل
از آنجایی که روغن زیتون واکنش پذیری و فراریت بسیار پایینی دارد، پس نوع نگهداری آن از حساسیت پایینی برخوردار است. با این حال نمی‌توان گفت که هر کسی توانایی حمل و نقل آن را دارد. از آنجایی که این روغن اشباع نشده است پس حساسیت‌های لازم در خصوص نگهداری آن، وجود دارد. از طرفی این روغن زیتون باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود، به دلیل اینکه نور خورشید می‌تواند همچون یک اکساینده عمل کند. این روغن نسبت به روغن‌های غیر اشباع دیگر باید در بسته‌بندی‌هایی با ضخامت و استحکام بالاتر نگهداری شوند. در اضافه باید گفت برای حمل و نقل این روغن باید بهداشت و قوانین جهانی رعایت شود.
نکات ایمنی مربوط به این ماده
احتمالا وقتی این متن را مطالعه می‌کردید، با این موضوع که این ماده نمی‌تواند برای ما خطر آمیز باشد روبه‌رو شدید. ولی اینطور نیست، شاید این ماده برای چشم، پوست یا حتی مجرای تنفسی ما آسیب مستقیم نزند. اما مصرف زیاد روغن زیتون در طولانی مدت آسیب‌های جبران ناپذیری دارد. هر چند که این نوع چربی‌ها خیلی نسبت به اسیدهای اشباع شده برای سلامتی مفیدتر هستند و به مراتب آسیب آن‌ها کمتر است. اما همچنان می‌توانند آسیب رسان و خطرناک باشند. به طور کلی مصرف بیش از حد این روغن، احتمال مبتلا شدن به بیماری‌هایی همچون چربی خون، انسداد رگ‌های خونی و همچنین سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
از طرف دیگر اگر در حین حمل و نقل و نگهداری این ماده کوشا نباشیم، ممکن است دچار تجزیه شود و همانطور که پیش‌تر گفنیم، اگر روغنی تجزیه شود به یک ماده سرطان زا تبدیل خواهد شد.
