نرمال بوتیل متا اکریلات (n-Butyl methacrylate)

معرفی اجمالی نرمال بوتیل متا اکریلات (n-Butyl methacrylate)

نرمال بوتیل متا اکریلات ترکیبی آلی با فرمول مولکولی C₈H₁₄O₂ است که در بازار دارای نام‌های متفاوتی از جمله بوتیل متا اکریلات، بوتیل2-متیل پروپ-2-انوات، 2-پروپنوئیک اسید، بوتیل استر و… می‌باشد. از لحاظ ویژگی‌های ظاهری، بوتیل متاکریلات مایعی بی‌رنگ با رایحه‌ای ضعیف شبیه به استر‌ها است که در دمای 130 درجه فارنهایت به نقطه اشتعال می‌رسد. این ترکیب شیمیایی، چگالی کمتری نسبت به آب دارد به همین علت در آب نامحلول است و روی آن شناور می‌ماند. یکی از خواص این ماده این است که دارای بخارات سنگین‌تر از هوا است و از همین رو برای ساخت چسب‌های رزین و افزودنی‌های روغن استفاده می‌شود.

هنگام خرید مواد شیمیایی، کد شناسایی مواد از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. از این رو لازم است بدانید کد شناسایی و یا شماره CAS این ماده شیمیایی 1-88-97 می‌باشد. همچنین در نظر داشته باشید، این مایع جزء مایعات قابل اشتعال به حساب می‌آیند. در نتیجه طی نگهداری و کار با آن باید به دمای محیط توجه داشته باشید. علاوه بر این، بوتیل متا اکریلات باعث تحریک و خوردگی پوست نیز می‌شود و ممکن است سبب واکنش پوستی آلرژیک شود. به طور کلی، این ماده خطرات جدی را برای چشم و دستگاه تنفسی مانند سوزش و آسیب جدی به چشم، تحریک مجاری تنفسی و… به همراه دارد. لازم به ذکر است استنشاق این ماده ممکن است به دلیل بوی نامطلوب باعث تهوع شود. در نتیجه توصیه می‌شود هنگام کار با آن از ماسک، دستکش و لباس محافظ استفاده نمایید.

معرفی تخصصی این ترکیب آلی

نرمال بوتیل متا اکریلات ترکیب آلی است که در صنایعی چون تولید رزین‌ها، چسب‌ها، افزودنی‌های روغن، امولسیون برای منسوجات، چرم و کاغذ، لنزهای تماسی و… استفاده می‌شود. همانطور که پیش‌تر گفتیم، این ماده دارای نام‌های متعددی است که ممکن است با آن‌ها مواجه شوید. از جمله آن‌ها می‌توان به بوتیل 2-متاکریلات، بوتیل 2-متیل-2-پروپنوات، متاکریل زائور بوتیلستر، بوتیل استر متاکریلیک اسید و… اشاره کرد.

شایان ذکر است که این ترکیب جزء مواد نامحلول است. اگر بخواهیم بیشتر به کاربرد این ترکیب بپردازیم می‌توانیم بگوییم، این ماده به عنوان مونومر و پلیمر متاکریلات بوتیل در فناوری پزشکی، به عنوان اجزاء در آفت کش‌های قابل پخش در روغن و به عنوان کوپلیمر استفاده می‌شود. برای مثال در محیط های جاسازی پارافین مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین مونومری برای ساخت لنز‌های تماسی و برای پوشش‌های سطح اکریلیک کاربرد دارد. به طور کلی، این ماده اغلب به عنوان مونومر در صنایع مختلف استفاده می‌شود. همچنین این ترکیب به عنوان افزودنی غیر مستقیم در مواد غذایی استفاده می‌گردد. اگر بخواهیم کلی بگوییم، این ماده در صنایع پوشش خودرو‌ها (46%)، تونرها (28%)، روان کننده‌ها (11%)، رنگ‌های معماری (2%)، سایر لاک ها و لعاب‌ها (2.6%)، پوشش‌های پودری (9.6%) و پوشش های کف (1%) استفاده می‌شوند.

درباره نحوه تولید و فرمولاسیون این ماده

این ماده عضوی از خانواده اکریلات‌ها با فرمول شیمیایی CH₂C(CH₃)COO(CH₂)₃CH₃ است. در ساختار نرمال بوتیل متاکریلات کربن‌ها با دو پیوند متفاوت به دو اکسیژن مجاورشان متصل هستند که این دو پیوند عبارتند از یگانه و دوگانه. ظرفیت تمام کربن‌ها با پیوندهایی که با هیدروژن‌های اطراف خود ایجاد کردند پر شده و این مطلب یکی از عواملی است که باعث شده این ماده در دسته مواد نامحلول قرار بگیرد. این هیدروکربن با 8 کربن و 14 هیدوژن و 2 اتم اکسیژن در ساختار خود دارای دو شاخه است. وجود یک پیوند دوگانه بین دو کربن باعث افزایش واکنش پذیری این ماده شده.

نرمال بوتیل متا اکریلات از واکنش متاکریلیک اسید یا متیل متاکریلات با بوتانول حاصل می‌شود. متاکریلیک‌ها را می‌توان با استفاده از اکسیداسیون کاتالیزوری ایزوبوتیلن و استری شدن (واکنش یک الکل با یک اسید برای تولید یک استر و آب) بعدی یا پسین همراه با الکل مناسب یا با استفاده از واکنش دادن استون همراه با هیدروسیانیک اسید و استری شدن بعدی در سولفوریک اسید همراه با الکل مناسب سنتز کرد.

کاربرد نرمال متا اکریلات در صنایع مختلف

همانطور که پیش‌تر گفتیم این ماده دارای کاربرد‌های زیادی دارد که اغلب کاربرد‌های آن نیز به عنوان مونومر در ساخت پلیمرها است. در کل این ماده با ویژگی‌هایی که دارد، به عنوان مونومر برای رزین‌ها و در پوشش‌های حلال، افزودنی‌های روغن و چسب‌ها استفاده می‌شود. بوتیل متاکریلات به عنوان امولسیون نیز برای منسوجات کاربرد دارد و در ساخت لنزهای تماسی و تکمیل چرم و کاغذ مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده از اجزاء آفت کش‌های قابل پخش در روغن است. اگر بخواهیم کاربرد‌های صنعتی این ماده را نیز ذکر کنیم می‌توانیم بگوییم این ماده به عنوان کلاسورها، حد واسط، واسطه‌ها، مونومرها و… استفاده می‌شود.

سایر کاربرد‌های صنعتی این ماده

• پردازش خمیر و کاغذ
• منسوجات (تولید الیاف و پارچه)
• نقاشی (رنگدانه‌ها، بایندرها و بیوسیدها)
• تولید چسب
• دباغی و فرآوری چرم
• پوشش‌های سطح اکریلیک
• لوازم آرایشی
• پوشش خودروها
• و…

نحوه حمل و نقل و نگهداری این حلال آلی

بوتیل متاکریلات ماده‌ای است که در دمای بالای 50 درجه سانتی‌گراد ممکن است مخلوط بخار و هوای انفجاری تشکیل دهد. این ترکیب جزء موادی هستند که در شرایط عادی اتمسفرهای خطرناکی را با هوا تشکیل نمی‌دهند، اما تحت دمای محیط بالا یا حرارت متوسط می‌تواند بخار را به مقدار کافی برای تولید اتمسفرهای خطرناک با هوا آزاد کنند. این ماده از جمله موادی است که به آسانی در دماها وفشارهای بالا دستخوش تغییرات شیمیایی شدید می‌شوند. به همین علت این ماده جزء موادی است که هر سازمان و یا شخصی مجوز حمل آن را ندارد.

اکسیزان از مجموعه هایی است که دارای مجوز حمل مواد شیمیایی خطرناک است. در صورت خرید این ترکیب از مجموعه اکسیزان، این ماده در بشکه‌های سبز رنگی که در برابر هوای بیرون مقاومت بالایی دارد و از اکسید شدن این ماده و شعله ور شدن آن جلوگیری می‌کند به شما تحویل داده می‌شود.

با مشاهده ویژگی‌های این ماده متوجه خواهید شد پس از دریافت آن از نگه داشتن این ماده در معرض دمای 126 درجه فارنهایت خودداری کنید و همچنین این ترکیب را در محدوده‌ی نقطه جوش آن نگذارید.

نکات مربوط به حفظ ایمنی در برابر نرمال بوتیل متا اکریلات

با توجه به طبقه بندی NFPA، از نظر رتبه بندی سلامت، این ترکیب از موادی است که در شرایط اضطراری می‌توانند باعث تحریک قابل توجهی شوند. این ماده در شرایط دمای بالا از خود بخارهای خطرناکی با هوا تولید می‌کند؛ همچنین تحت دماها و فشارهای بالا تغییرات شیمیایی بالایی در آن رخ می‌دهد. به طور کلی نرمال بوتیل متاکریلات برای چشم، پوست و مجرای تنفسی بسیار خطرناک و آن‌ها را تحریک می‌کند که به منظور جلوگیری از این اتفاقات لازم است نکات ایمنی را رعایت نمایید. اما در صورت بروز حادثه نیز باید بتوانید آسیب‌های ممکن را به حداقل برسانید.

نکات ایمنی مربوط به چشم

ابتدا مصدوم را از نظر لنزهای تماسی بررسی کنید و در صورت وجود، آن را بردارید. چشمان فرد مجروح را با آب یا محلول نرمال سالین به مدت 20 تا 30 دقیقه بشویید و هم زمان با بیمارستان یا مرکز کنترل مسمومیت تماس بگیرید. توجه داشته باشید که بدون تجویز پزشک، هیچ گونه پماد، روغن یا دارویی را در چشم مجروح نباید قرار ندهید. همچنین باید بلافاصله پس از شستشوی چشم فرد را به بیمارستان منتقل کنید. حتی اگر هیچ علامتی مانند قرمز یا تحریک ایجاد نشود.

نکته‌های مهم ایمنی در خصوص پوست

بلافاصله پوست آسیب را با آب ولرم شستشو دهید و در عین حال تمام لباس‌های آلوده را جدا کنید. تمام نواحی آسیب دیده پوست را به آرامی با آب و صابون فراوان بشویید. اگر علائمی مانند قرمزی یا سوزش ایجاد شد، فورا با پزشک تماس بگیرید و آماده باشید تا مجروح را برای درمان به بیماریتان منتقل کنید.

نکات ایمنی مربوط به تنفس

سعی کنید سریعا به فضای باز بروید و در هوای تازه نفس عمیق بکشید. اگر علائمی مانند خس خس سینه، سرفه یا سوزش در دهان، گلو یا قفسه سینه ایجاد شد؛ با پزشک تماس بگیرید و برای انتقال مصدوم به بیمارستان آماده باشید. حفاظت تنفسی مناسب را برای امدادگرانی که وارد فضای ناشناخته می‌شوند، فراهم کنید. در صورت امکان نیز، از دستگاه تنفسی استفاده نمایید.

نکته‌های مهم ایمنی در خصوص بلع

در صورت بلع، استفراغ را به فرد مصدوم القا نکنید و فورا دهان وی را بشویید. اگر قربانی تشنج نمی‌کند و هوشیاری دارد، برای رقیق کردن مواد شیمیایی 1 یا 2 لیوان آب به او دهید. سریعا با بیمارستان یا مرکز کنترل مسمویت تماس بگیرید و در صورت تجویز پزشک، آماده انتقال مصدوم به بیمارستان باشید. اگر قربانی تشنج می‌کند یا هوشیاری ندارد، از طریق دهان به او چیزی ندهید و مطمئن شوید مجرای تنفسی مجروح باز است. مصدوم را به پهلو در حالتی که سرش پایین‌تر از بدنش است، قرار دهید.

نکات مربوط به اطفای حریق

این ماده دارای نقطه اشتعال پایینی است. بنابراین خطر آتش سوزی در صورت عدم رعایت کردن نکات ایمنی وجود دارد. به هنگام آتش سوزی اسفاده از اسپری آب ممکن است ناکارآمد باشد. از این رو توصیه می‌شود با آتش حاصل از این ماده با حداکثر فاصله مبارزه کنید یا از دستگاه‌های جریان اصلی بدون سرنشین یا نازل‌های مانیتور استفاده نمایید. البته می‌توانید از آب در مقادیر سیلابی به عنوان مه استفاده کنید. البته در نظر داشته باشید جریان‌های جامد آب ممکن است آتش را گسترش دهند.

نکته‌های مهم ایمنی در خصوص دفع

این ترکیب برای محیط زیست مضر است. به همین علت بازگرداندن باقی ماده به منظور بازیافت، راه حلی هوشمندانه برای دفع این هیدروکربن محسوب می‌شود. دفع نهایی این محصول نیز تحت شرایط کنترل شده در کوره‌های زباله سوز مناسب برای متاکریلات‌ها قابل انجام است.

البته مطلوب ترین راه برای دفع نرمال بوتیل متا اکریلات این است که در خصوص دفع آن با شرکت‌های دفع زباله‌‎های شیمیایی همکاری نمایید.