معرفی اجمالی ایزوپروپیل استات (Isopropyl acetate)
ایزوپروپیل استات یک حلال آلی برای مشتقات سلولزها، چربی‌ها، پلاستیک‌ها و روغن‌ها است. این حلال به صورت مایعی بی رنگ و شفاف با بویی شبیه به استرهای میوه ظاهر می‌شود. فرمول مولکولی این حلال شیمیایی C5H10O2 می‌باشد. همچنین این ترکیب آلی با وزن مولکولی 102.13 دارای اسامی متعددی مانند پروپان -2- یل استات، 2 پروپیل استات، 2- استوکسی پروپان و… است.
این ترکیب به راحتی می تواند با برخی از حلال‌های آلی مانند الکل‌ها، کتون‌ها، گلیکول‌ها و استرها ترکیب و در هم آمیخته شود. با این حال حلالیت آن در آب بسیار کم است. چگآلی بخار این حلال برابر با 5/3 می‌باشد. با توجه به اینکه چگالی بخارات این محلول سنگین‌تر از چگالی هوا است، بخارات این ماده تمایل به گسترش در سطح زمین را دارند. این بخارات می‌توانند در مناطق کم ارتفاع و محدود مانند فاضلاب‌ها تجمع پیدا کنند.
معرفی تخصصی این حلال شیمیایی
ایزوپروپیل استات با نقطه اشتعال 36 درجه فارنهایت، بسیار قابل اشتعال است و به راحتی می‌تواند با اسیدها و بازهای قوی واکنش دهد. این ترکیب بی‌رنگ، دارای بوی میوه‌ای مشخصی می‌باشد. به همین دلیل در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده در اسانس‌های خوراکی به کار می‌رود. تماس با این ماده، علاوه بر تحریک پوست، چشم و غشا مخاطی، باعث ایجاد خواب آلودگی و سرگیجه نیز می‌شود.
این حلال قابلیت امتزاج با اکثر حلال های آلی رایج مانند الکل‌ها، کتون‌ها، استرها، روغن‌ها و هیدروکربن‌ها را دارا می‌باشد. به همین دلیل در اکثر صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه تولید و فرمولاسیون ایزوپروپیل استات
این حلال شیمیایی با فرمول (CH3)2CHCOOCH3 یک ترکیب آلی است که محصول فرایند استری شدن اسید استیک و پروپیلن (propylene) می‌باشد. در این فرایند برای افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها، از کاتالیزور نیز استفاده می‌شود. به جز فرایند بالا، روش‌های متفاوتی برای تولید ایزوپروپیل استات وجود دارد. یکی دیگر از این روش‌ها، ترکیب ایزوپروپیل الکل و اسید استیک در حضور یک اسید قوی است.
کاربرد ایزوپروپیل استات در صنایع مختلف
این ترکیب آلی یک حلال با کاربردهای مختلف است که با اکثر حلال‌های آلی دیگر قابل امتزاج می‌باشد. با این حال، حلالیت این ماده در آب ناچیز و در حدود 1 تا 10 میلی‌گرم در میلی‌ليتر در 68 درجه فارنهایت است. این ویژگی آن را به عنوان حلالی مناسب برای سلولز، پلاستیک، روغن و چربی تبدیل می‌کند.
این ترکیب درصنایع غذایی به عنوان یک طعم دهنده، جهت تولید اسانس‌هایی با طعم و رایحه‌ی متفاوت از میوه‌ها به کار می‌رود. ایزوپروپیل استات در فرمولاسیون حشره‌کش‌ها نیز وجود دارد. همچنین در ساخت جوهر در صنعت چاپ بسیار پر‌کاربرد می‌باشد.
به طور کلی این ماده یک حلال فعال، برای طیف گسترده‌ای از انواع رزین‌های مصنوعی و صمغ‌ها مانند استات بوتیرات سلولز، نیتروسلولز، کوپلیمرهای ونیل، پلی‌استر، پلی‌آمید و… است. این ماده در صنایع بهداشتی و آرایش پر‌کاربرد است و به طور عمده در صنعت لاک و عطر‌سازی به کار می‌رود. این حلال با بوی مطبوع در صنعت لاک موجب رقیق‌تر شدن لاک‌های نیتروسلولزی می‌شود و فرایند خشک شدن آن‌ها را افزایش می‌دهد.
نحوه حمل و نقل و نگهداری این ترکیب شیمیایی
ایزوپروپیل استات را می‌توان به صورت فله‌ای و در بشکه یا بطری شیشه‌ای خریداری کرد.
در خصوص شرایط نگهداری باید دانست، مایع و بخار این ترکیب بسیار قابل اشتعال است. بخارات می‌توانند ترکیبات انفجاری با هوا ایجاد کنند. از طرفی ایزو پروپیل استات در یک دما و فشار معمولی، ثابت و پایدار است. با این حال به دلیل قدرت اشتعال بالای این حلال از قرار دادن این ماده در اطراف هیدروکسید‌ها و اکسید کننده‌های قوی بهتر است، جلوگیری شود. با توجه به این موارد، توصیه می‌شود، این حلال را در اتاقی خشک با تهویه مناسب و محلی به دور از دسترسی به زهکشی یا فاضلاب قرار دهید.
نکات مربوط به حفظ ایمنی در برابر ایزوپروپیل استات
این ماده هم در دو صورت مایع و بخار، می‌تواند بسیار سمی باشد. استنشاق و بلع این ماده نیز می‌تواند بسیار مضر باشد و موجب انواع بیماری‌های ریوی و تنفسی شود. در ادامه شما را با نکاتی آشنا خواهیم کرد که آسیب‌های ناشی از این موارد را به حداقل می‌رساند.
نکات ایمنی مربوط به چشم
برخورد این ماده با چشم موجب سوزش، قرمزی، تاری درد و چشم درد شدید می‌شود. بنابراین شما با استفاده از عینک ایمنی می‌توانید تا حد زیادی این مشکلات را کاهش دهید. در صورت برخورد این ماده با چشم سریعا با مقدار زیادی اّب شستشو داده و سپس برای مراقبت‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص پوست
از آن جا که این ماده موجب تحریک پوست می‌شود، در صورت برخورد ممکن است با التهاب، سوزش و قرمزی پوست مواجه شوید. بنابراین هنگام کار با این ماده استفاده از دستکش ایمنی بسیار مهم است. در صورت برخورد احتمالی این ماده با پوست شما سریعا با مقدار زیادی آب و صابون شستشو دهید و سپس از نرم کننده و مرطوب کننده، استفاده نمایید. در نهایت برای مراقبت‌های بیشتر به یک متخصص مراجعه کنید.
نکات ایمنی مربوط به تنفس
بخارات این ماده بسیار سمی است و اگر وارد ریه شود ممکن است با تنگی نفس مواجه شوید. در ادامه می‌توان گفت استنشاق این ماده درد ریوی و گلودرد را به همراه دارد. به همین علت توصیه می‌شود هنگام کار با این ماده از ماسک تنفسی مخصوص مواد شیمیایی استفاده کنید. در صورت داشتن همچنین علائمی سریعا به هوای آزاد رفته و نفس عمیق بکشید. اگر فرد هوشیار نبود از کپسول اکسیژن استفاده کنید و او را به اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان، منتقل نمایید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص بلع
بلع این ماده موجب گیجی، عدم هوشیاری، حالت تهوع و… می‌شود. بهترین کار برای جلوگیری از این اتفاق نخوردن و نیاشامیدن هنگام کار است. اگر احساس خستگی و سنگینی کردید در درجه اول خود را وادار به استفراغ نکنید و سپس به پزشک رفته و مراقبت‌های لازم را انجام دهید تا ماده از بدن شما به طور کامل دفع شود.
نکات مربوط به اطفای حریق
از آنجا که این ماده بسیار قابل اشتعال است، تا حد امکان باید از اطفاع حریق آن جلوگیری کرد. در صورت آتش سوزی سریعا مکان را ترک کرده و با کپسول آتش نشانی یا فوم خشک آتش را خاموش کنید و با پاشیدن آب بر روی باقی ظروف از آتش سوزی باقی مواد جلوگیری کنید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص دفع
به دلیل وجود پیوند الکل دفع این ماده در طبیعت بسیار مضر است و موجب خشک شدن و پوسیدگی درختان می‌شود. بنابراین از طریق پس‌سوز یا زباله سوز دارای اسکرابر، نسبت به دفع این ماده اقدام نمایید یا می‌توانید با یک شرکت دفع مواد شیمیایی مشورت کنید.
خرید ایزوپروپیل استات از اکسیزان
شرکت اکسیزان دارای سابقه درخشان در حوزه‌ی واردات مواد اولیه شیمی از کشورهای اسیایی، اروپایی، امریکایی و… است. در صورتی که قصد خرید این محصول شیمیایی را دارید، می‌توانید با اطمینان کامل این محصول را در حجم دلخواهتان از فروشگاه مواد اولیه شیمیایی اکسیزان خریداری کنید.
