معرفی اجمالی استیک اسید (Acetic acid)
استیک اسید، یک ترکیب آلی به حساب می‌آید که دارای فرمول مولکولی C2H4O2 می‌باشد. نام آیوپاک آن اتانوئیک اسید است و در گروه کربوکسیلیک اسیدها قرار می‌گیرد. به اسید استیک، جوهر سرکه یا جوهر انگور و متان کربوکسیلیک اسید نیز گفته می‌شود و نماد رایج آن AcOH است. این ماده، در واقع مایعی بی رنگ و دارای رایحه تندی می‌باشد. طعم آن نیز شبیه به مزه سرکه، ترش است. این اسید با توجه به خواص اسیدی که دارد، در دسته بندی اسیدهای ضعیف قرار می‌گیرد. اما بسیار خورنده است و توانایی آسیب رسانی به پوست را دارد.
اسید استیک یک حلال شیمیایی مهم است که در حالت مایع، به راحتی در آب حل می‌شود. همچنین این حلال، یک حلال پروتیک قطبی محسوب می‌شود که با این روش مخلوطی از استیک اسید و آب می‌تواند شبیه به مخلوط اتانول و آب عمل کند. این اسید می‌تواند علاوه بر حل کردن ترکیبات قطبی همانند نمک‌های معدنی و شکرها، یک سری ترکیب‌های غیر قطبی دیگر همچون روغن‌ها، سولفورها و آیودین‌ها و… را در خود حل نماید. این خاصیت انحلال پذیری اسید استیک آن را به یک ماده شیمیایی کاربردی صنعتی تبدیل کرده است.
معرفی تخصصی این اسید
اسید استیک یا اتانوئیک اسید، یکی از قدیمی‌ترین ماده‌هایی است که بشر کشف کرده زیرا در زمان‌های قدیم هنگام تهیه شراب از فرآیند تخمیر به وجود سرکه دست یافته بودند. این ماده یکی از ترکیبات مهم کربوکسیلیک اسیدها می‌باشد که از درجه خلوص بالایی برخوردار است. اسید استیک با قدرت استاتیک نسبی متوسطی که دارد، می‌تواند ترکیبات قطبی و غیر قطبی را در خود حل کند و حتی به هر نسبتی در آب حل شود. این ماده با توجه به حلالیت و قابلیت اختلاطی که دارد، به عنوان یک حلال در تولید دی متیل ترفتالات نیز استفاده می‌شود و برخورداری از چنین ویژگی‌هایی آن را به یک ماده شیمیایی صنعتی مفید تبدیل کرده است.
درباره نحوه تولید و فرمولاسیون استیک اسید
همانطور می‌دانید این اسید به صورت کلی یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی CH3COOH می‌باشد. به طور کلی استیک اسید به دو روش مصنوعی و بیولوژیکی یا طبیعی تولید می‌گردد. تولید طبیعی استیک اسید از طریق تخمیر باکتریایی است که این مسیر شامل تنها حدود 10% از تولید جهانی است. برای تولید سرکه از روش طبیعی، در صنعت غذایی قوانین حساس و ویژه‌ای برای پروسه تولید وجود دارد که رعایت کلیه آن‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. تولید صنعتی آن نیز به سه روش کربونیلاسیون متانول، اکسیداسیون استالدئید و اکسیداسیون اتیلن صورت می‌گیرد. حدود 75% اسید استیک تولید شده برای استفاده در صنایع شیمیایی توسط کربونیلاسیون متانول ساخته می‌شود.
متانول و مونو اکسید کربن در اثر فشار بالا با هم واکنش می‌دهند و در نتیجه آن، استیک اسید تولید می‌شود. در روش اکسیداسیون استالدئید، زمانی که استالدئید با اکسیژن هوا و در حضور کاتالیزورهای فلزی مانند نمک‌های فلزی همچون منگنز، کبالت و کروم قرار می‌گیرد، اسید استیک تولید می‌گردد. این واکنش محصولات جانبی از قبیل اتیل استات، اسید فرمیک و فرمالدئید تولید می‌کند که دارای نقاط جوش پایین‌تر از استیک اسید هستند و به آسانی با تقطیر جدا می‌شوند. در روش آخر بوتان به آسانی با اکسیژن هوا و توسط کاتالیزورهای فلزی اکسید شده و به پراکسید تبدیل می‌شود. در نتیجه این واکنش که اکسیداسیون بوتان است، پر اکسید تجزیه شده و استیک اسید تولید می‌شود.
کاربرد این اسید در صنایع مختلف
اسید استیک در صنعت، یک حلال و ماده شیمیایی بسیار مهم است. این ماده به صورت صنعتی و خوراکی در بسیاری از زمینه‌های داروسازی، غذایی و مصارف خانگی کاربرد دارد که از جمله مصارف خانگی آن می‌توانیم به استفاده از اسید استیک رقیق شده در مواد پاک کننده، اشاره کنیم. استیک اسید در تولید سلولز استات برای فیلم‌های عکاسی نیز کاربرد دارد. همچنین این اسید در صنایع غذایی به عنوان تنظیم کننده اسیدیته و یک مکمل غذایی استفاده می‌کنند.
یکی از بزرگ‌ترین کاربردهای استیک اسید تولید مونومر وینیل استات است. بین 40 تا 45 درصد از اسید استیک تولید شده در جهان برای تولید این ماده استفاده می‌شود. پلی وینیل استات یک پلی وینیلی است که توسط پلیمریزاسیون مونومر وینیل استات به دست می‌آید. خوب است بدانید این ماده رزین مصنوعی به حساب می‌آید. همچنین از پلی وینیل استات برای تولید چسب چوب، چسب سفید، چسب نجاری، چسب کاغذ و… استفاده می‌شود.
از اسید استیک برای تولید استرهایی مانند اتیل استات، پروپیل استات و ایزو بوتیل استات نیز استفاده می‌شود. استرهای دارای ساختار استیک اسید، غالبا به عنوان حلال جوهر و رنگ استفاده می‌شود. به عنوان مثال اتر استات به عنوان حلال‌های نیتروسلولوز، لاک‌های آکرلیک و موتد پاک کننده لاک استفاده می‌گردد.
سایر کاربردهای این ماده در صنعت:
- داروهای مربوط به درمان سرطان، عفونت گوش و…
- تولید سایر مواد شیمیایی از جمله ترفتالیک اسید (TPA)، پلی اتیلن ترفتالات (PET) و…
- و…
نحوه حمل و نقل و نگهداری از استیک اسید
به منظور نگهداری از این اسید، باید آن را در مکانی دور از گرما و سرما یا منابع احتراقی، در ظرفی محکم و در بسته قرار داد. حتی برای نگهداری مناسب از بشکه‌ها یا مخازن حاوی این ماده، لازم است آن‌ها را در مکانی مجهز به سیستم تهویه قوی قرار دهید. همچنین خوب است برای تخلیه بارهای الکتریکی، بشکه‌ها یا مخازن حاوی استیک اسید با سیمی به زمین وصل شوند. با توجه به خطراتی که نگهداری این ماده می‌تواند داشته باشد، حتی توصیه می‌شود آن را در مقادیر محدود ذخیره کنید.
در خصوص حمل و نقل نیز، لازم است بدانید با توجه به ویژگی‌هایی که این ماده دارد، اکسیزان آن را با رعایت کلیه نکات ایمنی به دست شما می‌رساند. حتی با توجه به حجم سفارش این ماده در تاکرهای مخصوص حمل اسید جابه جا می‌شود و اینگونه است که شما می‌توانید با خیالی آسوده این ماده را از مجموعه اکسیزان تهیه نمایید.
نکات مربوط به حفظ ایمنی در برابر این ماده
استیک اسید، اسیدی به شدت خورنده است که باید هنگام کار با آن نکات ایمنی را رعایت کرد. این اسید موجب آسیب به چشم و حتی امکان دارد موجب سوختگی شود. همچنین استنشاق آن به ریه‌ها آسیب وارد می‌کند. هنگام استفاده از این ماده در آزمایشگاه، باید از روپوش آزمایشگاهی، عینک ایمنی و دستکش‌های مقاوم که از جنس پلاستیک نیتریل می‌باشد، استفاده کنید.
لازم است توجه داشته باشید که اگر از این ماده به روش ایمن استفاده نشود، می‌تواند خطرات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. چرا که همانطور که کمی پیش‌تر گفتیم، این ماده خورنده قوی برای چشم و پوست است. به همین دلیل باید با احتیاط با آن کار کنید. در ادامه شما را با نکاتی آشنا می‌کنیم که بتوانید آسیب‌های این ماده را به حداقل برسانید.
نکات ایمنی مربوط به چشم
به طور کلی توصیه می‌شود، در صورت کار با این ماده حتما از عینک ایمنی استفاده کنید و دقت داشته باشید که حتما وسایل لازم برای شستشو چشم به شما نزدیک باشد. زیرا برخورد این ماده با چشم موجب سوزش، قرمزی و درد شدید می‌شود. اگر این ماده با چشم شما برخورد کرد سریعا با مقدار زیادی آب به مدت 10 دقیقه چشمتان را شستشو داده و سپس به دنبال دریافت فوریت‌های پزشکی باشد.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص پوست
تماس این ماده با پوست شما موجب آسیب‌های جدی از جمله اگزما و حساسیت‌های پوستی می‌شود. بنابراین از دستکش و لباس ایمنی مناسب استفاده کنید. اگر این ماده با پوست شما تماس پیدا کرد سریعا دوش بگیرید و پوست را با مقدار زیادی آب و صابون ضد حساسیت شستشو دهید. سپس از کرم نرم کننده استفاده کنید و به پزشک متخصص پوست مراجعه نمایید.
نکات ایمنی مربوط به تنفس
در صورت استنشاق این ماده برای جلوگیری از تنگی نفس، حالت گیجی و عدم هوشیاری به هوای آزاد بروید و چند نفس عمیق بکشید. سپس به پزشک برای مراقبت‌های بیشتر مراجعه کنید. البته برای پیشگیری از این اتفاق، توصیه می‌شود، در محیطی که از تهیه مناسب برخوردار است، به کار با این ماده بپردازید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص بلع
بلع این ماده ممکن است موجب بیهوشی فرد شود. در صورت بیهوشی فرد را به بیرون برده و به هیچ عنوان، تنفس دهان به دهان انجام ندهید، چرا که ممکن است شما هم مسموم شوید. این مواقع از کپسول اکسیژن استفاده کرده و سریعا به فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید. در صورت هوشیار بودن فرد به هیچ عنوان وی را وادار به استفراغ نکنید. زیرا برگشت این ماده به دهان موجب افزایش آسیب‌های وارد شده به بافت معده، مری و… می‌شود.
نکات مربوط به اطفای حریق
مایع و بخارات این ماده بسیار اشتعال پذیر است. بنابراین تا حد امکان از قرارگیری این ماده نزدیک به وسایل برقی خودداری کنید. در صورت آتش سوزی سریعا مکان را ترک کرده و با کپسول آتش نشانی یا فوم خشک آتش ناشی از ماده را خاموش کنید. در صورت نزدیک بودن باقی ظروف به محل احتراق، با پاشیدن آب باقی ظروف را خنک نگهداشته تا احتراق دیگری صورت نگیرد.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص دفع
این ماده شیمیایی باید طبق مقررات زیست محیطی دفع شود. برای همین شما برای دفع این ماده خوب است از پس‌سوز دارای اسکرابر استفاده کنید. دقت کنید که این ماده نباید در طبیعت دفع شود زیرا موجب آلودگی آب و هوا می‌شود.
خرید استیک اسید از اکسیزان
کمپانی اکسیزان به عنوان وارد کننده مواد اولیه شیمی با کیفیت از کشورهای آسیایی، اروپایی، آمریکایی و… به ایران شهرت زیادی دارد. می‌توانید بهترین مواد اولیه شیمی مورد نیاز خود را از جمله استیک اسید را با خیالی آسوده از مجموعه ما در هر اندازه و حجمی سفارش دهید. در حال حاضر مجموعه اکسیزان شرایطی را برای شما قراهم کرده است که به آسانی انواع مواد شیمیایی را می‌توانید از ما تهیه کنید.
