معرفی اجمالی استایرن مونومر (Styrene Monomer)
استایرن مونومر یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C8H8 می‌باشد که یکی از مشتقات بنزن محسوب می‌شود. استایرن مونومر یا مونومر استایرن مایع روغنی و بی‌رنگی است که دارای بوی مطبوعی می‌باشد. این ماده از جنس پلاستیک است و در برابر ضربه مقاومت زیادی دارد به همین علت در صنایع مختلف بسیار کاربردی و کارآمد است. کد شناسایی یا CAS number آن 5-42-100 می‌باشد. این ماده به صورت طبیعی از نفت و گاز طبیعی حاصل می‌شود. البته بیش از 70 سال است که به صورت مصنوعی نیز تولید می‌گردد. استایرن مونومر مصنوعی یک ماده اولیه مهم در صنعت محسوب می‌شود که در ساخت بسیاری از پلاستیک‌ها و لاستیک‌های مصنوعی به علت استحکام و دوام آن کاربرد زیادی دارد. به این ماده در حالت اختصار استایرن گفته می‌شود.
این ماده علاوه بر کارآیی مفید و زیاد آن دارای خطراتی نیز می‌باشد. استایرن مونومر می‌تواند به سرعت بخار شود و بخار آن بسیار اشتعال زا است. پس می‌تواند منجر به انفجارهای خطرناک شود. تماس آن با پوست و چشم می‌تواند موجب سوزش در آن نواحی شود. به صورت کلی هنگام کار با این ماده شیمیایی باید تمامی جوانب ایمنی رعایت شود.
معرفی تخصصی این ترکیب آلی
مونومر استایرن یک ترکیب آلی آروماتیک است که از یک حلقه بنزنی و یک گروه وینیل تشکیل شده است. این ماده مایعی روغنی با ویسکوزیته بالا می‌باشد که بی رنگ است و اگر کهنه شود رنگ آن به سمت زردی می‌گراید. این مایع سرعت تبخیر بالا و بوی مطبوع و شیرینی دارد، هر چند در غلظت بالا بوی آن تغییر می‌کند. این ماده نسبتا سمی و قابل اشتعال می‌باشد که در برخی مایعات حل می‌شود. اسامی دیگر این ماده وینیل بنزن، استرین، اتنیل بنزن، فنیلن، وینیل بنزون، فنیل اتن و استیرولن، استایرون و… می‌باشند. استایرن مونومر در تولید پلی استایرن که یک پلاستیک مهم و پرکاربرد در صنایع است به کار می‌رود. همچنین در فرآیند سنتز رزین‌ها نیز بسیار کاربردی عمل می‌کند.
نقطه ذوب مونومر استایرن 30- درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن 146 درجه سانتی گراد می‌باشد. حلالیت این ماده در آب بسیار کم است (نزدیک به 1 درصد است) و بسیار قابل اشتعال است. استایرن مونومر در مواجه طولانی با هوا تجزیه می‌شود. اگر این ماده به آب یا خاک وارد شود، می‌تواند تبخیر می‌گردد.
درباره نحوه تولید و فرمولاسیون این ماده
این ماده با 4 روش تولید می‌شود که عبارت است از:
- از طریق دهیدروژناسیون
- از روش هیدروپراکسید اتیل بنزن
- واکنش تولوئن و متانول
- واکنش بنزن و اتان
حدود 80 درصد استایرن از روش اول تولید می‌شود. این روش که دهیدروژناسیون اتیل بنزن می‌باشد، بسیار گرما زا و برگشت پذیر است. این واکنش با استفاده از بخار بسیار گرم شده یعنی تا 600 درجه سانتی گراد و بر روی کاتالیزور اکسید آهن حاصل می‌شود. اگر بخواهیم این فرآیند را بازتر کنیم ابتدا بنزن با اتیلن، آلکیل دار می‌شود سپس به اتیلن بنزن گرما می‌دهیم تا تبخیر شود. در مرحله‌ی بعدی برای اینکه نقطه جوش پایین به دست آید، آن را با بخار آب مخلوط می‌کنیم. در پایان این مخلوط وارد رآکتور می‌شود و واکنش تولید این ماده، آنجا اتفاق می‌افتد.
کاربرد استایرن مونومر در صنایع مختلف
تفریبا همه افراد روزانه با نوعی از محصولات پایه استایرن سروکار دارند. مواد ساخته شده از استایرن را می‌توان در بسیاری از وسایل از قبیل ظروف غذا و نوشیدنی، بسته بندی، لاستیک، عایق بندی ساختمان و… یافت. بیشتر استایرن‌ها از جمله استایرن مونومر بیش از 90 درصد برای تولید پلی استایرن‌ها می‌باشد. مابقی این مونومر استایرن‌ها برای تولید لاستیک و پلاستیک، وسایل بسته بندی و وسایل منزل، یونولیت‌های ساختمانی و… استفاده می‌شود.
سایر کاربرد های صنعتی این ماده
- تولید پلی استایرن
- تهیه رزین‌های SBR- SAN- ABS
- عایق‌ها و لوله‌ها
- ظروف غذای یک بار مصرف
- اسباب بازی
- لوازم خانگی
- قطعات خودرو و قایق
- یونولیت‌های ساختمانی
- و…
نحوه حمل و نقل و نگهداری از این حلال آلی
مونومر استایرن را می‌توان در بشکه‌های فلزی، بطری‌های شیشه‌ای یا گالن‌های چند لیتری نگهداری کرد. این ماده سریع می‌تواند تبخیر شود و بخار آن اشتعال زا و خطرناک است. پس انفجار این ماده در هوا امکان پذیر است. به همین علت این ماده باید به دور از گرمای زیاد و عامل اکسیدان قوی نگهداری شود. انبار یا کارگاهی که مونومر استایرن در آن ذخیره می‌شود، باید دارای خصوصیات یک انبار مایعات قابل اشتعال باشد. درب مخازن و ظرف‌های آن باید حتما محکم باشد که از نشتی جلوگیری کنیم. این ماده باید در مکانی خشک و خنک به دور از حرارت و گرما نگهداری شود. همچنین باید دارای تهویه مناسب باشد. اگر محلول استایرن به مدت 30 روز نگهداری شود، باید مقدار بازدارنده آن هر هفته آزمایش گردد.
نکات مربوط به حفظ ایمنی در برابر مونومر استایرن
همان طور که در بالا چند بار اشاره شد، این ماده اشتعال پذیری بالایی دارد. پس هنگام کار با آن باید از خطرات آتش سوزی آن آگاه باشیم و نکات ایمنی را رعایت کنیم. علاوه بر این، لازم است بدانید هنگام تماس این ماده با پوست و چشم و حتی استنشاق و بلع آن دارای آسیب‌هایی می‌باشد که به آگاهی کامل در ارتباط با آن نیاز داریم. سوزش چشم‌ها و پوست و تحریک آن یکی از اتفاقات است. اگر غلظت این ماده به صورت بخار در هوا زیاد باشد، موجب سیاه رفتن چشم و سرگیجه می‌گردد. اگر این میزان از سطح مجاز بگذرد، موجب ایجاد اثرات جبران ناپذیری مانند آسیب به کبد، مغز و در نهایت مرگ می‌شود.
نکات ایمنی مربوط به چشم
ابتدا چشم را از لحاظ نداشتن لنز تماسی چک کنید. اگر بود آن را بردارید و بعد چشم‌ها را با آب زیاد یا محلول نرمال سالین شستشو دهید. مدت شستشوی آن می‌تواند 20 الی 30 دقیقه باشد. در این حین پلک‌ها را باز و بسته کنید و پلک بالا و پایین را بردارید تا آب به همه جای چشم شما برسد. سپس برای دریافت کمک‌های پزشکی اقدام کنید.
نکته‌های مهم ایمنی در خصوص پوست
پوست در صورت تماس با این ماده احتمالا دچار خشکی، التهاب و سوزش خواهد شد. بهترین کار این است که لباس آلوده را ابتدا جدا و سپس با آب فراوان و صابون به آرامی بشویید. در صورت امکان دوش گرفته و از پاک شدن آلودگی پوست به ثورت کامل اطمینان خاطر حاصل کنید. سپس نسبت به دریافت اقدامات پزشکی اقدام نمایید.
نکات ایمنی مربوط به تنفس
اگر فردی مقداری از هوای آلوده به مونومر استایرن را تنفس کرده باشد، باید فورا به فضای باز برود. تنفس‌های عمیق و پی در پی از هوای پاک، این ماده سمی را از ریه شما خارج می‌کند. اگر تنفس وی متوقف شده باشد، باید سریعا به دادن تنفس مصنوعی به وی اقدام کنید. در اسرع وقت برای دریافت مراقبت‌های پزشکی اقدام کنید.
نکته‌های مهم ایمنی درخصوص بلع
اگر مونومر استایرن وارد بدن شما شد، استفراغ و حالت تهوع را القا نکنید. از همان ابتدا به پزشک مراجعه کنید، اما تا زمانی که به بیمارستان می‌رسید از مراقبت‌های پزشکی بهره ببرید. اگر مصدوم تشنج نکرده بود و به هوش بود، دو لیوان آب به او بخورانید تا غلظت استایرن مونومر را کاهش دهد.
نکات مربوط به اطفای حریق
این ماده همان‌طور که گفته شد دارای نقطه اشتعال پایینی است، پس می‌تواند موجب آتش سوزی شود. باید در هنگام کار با استایرن مونومر نکات ایمنی را رعایت کنیم تا موجب اتفاق‌های ناگوار نشویم. زمانی که این ماده به هر علت موجب آتش سوزی شد، آب چندان موثر نیست. استفاده از فوم مقاوم در برابر الکل، مواد شیمیایی خشک مانند دی اکسید کربن بسیار کارآمدتر و موثر است.
نکته مهم ایمنی در خصوص دفع
مونومر استایرن در صورت ورود به محیط زیست می‌تواند آسیب زا باشد در نتیجه از ورود مستقیم آن باید جلوگیری کنیم. بهترین کار برای دفع استایرن مونومر سوزاندن آن در یک زباله سوز شیمیایی مجهز به پس سوز می‌باشد. البته به علت قابلیت اشتعال بالای این ماده باید به نکات مختلفی توجه شود. ما پیشنهاد می‌کنیم برای آسیب زدن هر چه کمتر به طبیعت و محیط زیست با یک شرکت دفع کننده زباله شیمیایی همکاری کنید.
خرید ماده استایرن مونومر از اکسیزان
مجموعه اکسیزان به عنوان وارد کننده و تامین کننده مواد اولیه شیمیایی در صنایع مختلف همچون رنگ، رزین، پوشش و… فعالیت گسترده‌ای دارد. ما در این مجموعه با بسیاری از تولید کنندگان قدر و شناس مواد شیمیایی همکاری داریم. شما می‌توانید با اطمینان خاطر مواد شیمی مورد نیاز خود را در حجم دلخواه از ما خریداری کنید.
